Na pierwszy rzut oka Komarów nie wyróżnia się niczym spośród innych małych miasteczek. Codzienne sprawy mieszkańców toczą się tu dawno ustalonym, leniwym rytmem. Homeostaza jest jednak tylko fasadą skrywającą tygiel represjonowanych, wyjątkowo silnych emocji, których kumulacja może grozić wybuchem o niespotykanej sile. Drastyczny przebieg oraz tragiczny finał manifestacji przeciwko fabryce asfaltu wprawia w ruch lawinę zdarzeń wymykających się racjonalnej interpretacji, prowadzących za to do jednego wniosku: koniec jest bliski.

Oparta przede wszystkim na pozawerbalnych środkach ekspresji graficzna opowieść Barta Nijstada jest posępną, choć równocześnie fascynującą kroniką czasu spełniającej się apokalipsy. Holenderski autor wprowadza kilku zaledwie (anty)bohaterów: są to niedoskonałe w swej naturze, wymykające się jednoznacznej ocenie jednostki. Każda z nich w różnym stopniu naznaczona jest samotnością, poczuciem braku zrozumienia oraz palącej bezradności, która w połączeniu z narastającym gniewem musi prędzej czy później doprowadzić do aktu agresji.

Nijstad misternie konstruuje opowieść, posiłkując się dramaturgicznymi rozwiązaniami rodem z filmów katastroficznych, kina grozy (złowieszcza aktywność ptactwa, kadr ukazujący gałkę oczną w dziobie ptaka) oraz widowiskowych monster movies – w tym przypadku rola siewców chaosu przypadła w udziale totemicznym gigantom. Równocześnie utrzymany w czarno-białej tonacji „Komarów” podszyty jest egzystencjalnym niepokojem budzącym skojarzenia z twórczością Ingmara Bergmana, choć równie silne wydają się wpływy średniowiecznych grafik, niemieckiego ekspresjonizmu filmowego (somnambuliczne zachowania postaci) oraz fantasmagorycznych fabuł Jana Švankmajera.

Wyjątkowa plastyczność stylu Holendra świetnie oddaje symboliczną płaszczyznę utworu będącego wyobrażeniem rytuału przejścia, emanującej aurą seksualnego napięcia inicjacji, którą przetrwać mogą tylko wybrani. Zwycięzca konkursu Ligatura Pitching 2012 zorganizowanego w ramach poznańskiego Międzynarodowego Festiwalu Kultury Komiksowej to utkany z psychoanalitycznych kontekstów minitraktat o doświadczeniu apokalipsy rozumianej zarówno jako objawienie, jak i totalna anihilacja. Enigmatyczna, choć bez wątpienia intrygująca lektura.

Bart Nijstad: „Komarów” („Muggen”). Tłumaczenie: Sławomir Paszkiet. Wydawnictwo Centrala – Mądre Komiksy. Poznań 2013.