ArtPapier

Szczery wywiad-rzeka przeprowadzony przez francuskiego pisarza i dziennikarza Patricka Gaumera z legendą europejskiego komiksu oraz bezbłędnie skomponowany album plastyczny dokumentujący życie i twórczość tytułowego artysty. Konceptualny dualizm tomu „Monografia. Grzegorz Rosiński” czyni zeń wyjątkowo pasjonującą lekturę, która powinna skusić nie tylko fanów opowieści obrazkowych.

W pierwszym rozdziale publikacji przenosimy się do okupowanej Stalowej Woli, gdzie 3 sierpnia 1941 roku przyszedł na świat syn Wacławy i Henryka Rosińskich – obdarzony sporą wyobraźnią samotnik i wielki fan westernów, które rysował od wczesnej młodości. Plastyk przywołuje także wspomnienie przeprowadzki do powojennego Wrocławia, gdzie w pewnych ruinach odnalazł Biblię ilustrowaną przez Gustave’a Doré oraz książeczkę „Max Und Moritz” (protokomiks Wilhelma Buscha), czyli dwa artefakty w znaczący sposób inspirujące plastyczne poszukiwania małego Grzegorza – podobnie jak ukazujące się także w Polsce francuskie czasopismo obrazkowe „Vaillant”.

Reminiscencje plastyka okraszone zostały solidnym materiałem ilustracyjnym, przy czym słowa uznania szczególnie należą się Piotrowi Rosińskiemu odpowiedzialnemu za fantastyczny dobór zdjęć/prac oraz rzetelne opracowanie graficzne recenzowanego tomu. Zdjęcia z rodzinnego albumu, fotograficzne wprawki samego artysty, jak również reprodukcje pierwszych próbek komiksowych GRa („Salceson i Kabanos w drodze do Ameryki”, rysunkowe warianty literackiej klasyki pokroju „Wyspy skarbów” Roberta Louisa Stevensona lub „Dzieci kapitana Granta” Juliusza Verne’a, ale także wykonywane techniką koloru bezpośredniego opowiastki z Dzikiego Zachodu) stanowią wizualną dominantę tej części książki.

Drugi rozdział dotyczy okoliczności, w jakich familia Rosińskich w 1952 roku przeniosła się do Warszawy, gdzie trzy lata później Grzegorz podjął naukę w Liceum Sztuk Plastycznych. Równie istotnym wątkiem – obok opowieści o współpracy z „Korespondentem Wszędobylskim” (młodzieżowym pismem tworzonym przez nastoletnich redaktorów i grafików) oraz czasie studiów na stołecznej ASP – jest wspomnienie okoliczności, w jakich młody plastyk poznał swoją przyszłą żonę, Kasię, której urodzie poświęcił niejedną pracę. Mnogość kontekstowo dobranych fotosów, jak również szalenie różnorodne przykłady artystycznych poszukiwań „Rosy” (humorystyczne kreskówki, ryty, malarstwo abstrakcyjne i figuratywne, eksperymentalne ilustracje książkowe) idealnie urozmaicają lekturę.

Trzecią część „Monografii” poświęcono okresowi, w którym rysownik wykonywał przeróżne zlecenia dla Wydawnictwa „Sport i Turystyka”. Grzegorz Rosiński był jednym z ilustratorów milicyjnego cyklu o perypetiach kapitana Jana Żbika (epizody według scenariuszy Władysława Krupki) oraz tytułowego „Pilota śmigłowca” (pisanych przez Witolda Jarkowskiego). Dla tego samego wydawcy razem z Barbarą Seidler stworzył „Legendarną historię Polski” – baśniowo-historyczny tryptyk wydany w czterech wersjach dwujęzycznych (polsko-angielskiej, polsko-francuskiej, polsko-niemieckiej oraz polsko-rosyjskiej) oraz w jednojęzycznym wydaniu skierowanym na rynek rosyjski. W tamtym okresie przygotowywał także dla niemieckiej oficyny Bastei-Verlag wstępne projekty beletryzacji książek Ericha von Dänikena (tak, chodzi o słynną „Ekspedycję”), jednakowoż prace Rosińskiego nie spełniły oczekiwań zleceniodawców, którzy na rysownika serii wybrali Bogusława Polcha.

W 1976 roku bohater albumu został dyrektorem artystycznym „Relaksu” – ukazującego się pod szyldem Krajowej Agencji Wydawniczej magazynu komiksowego, na którego potrzeby ilustrował m.in. odcinkową opowieść SF „Najdłuższa podróż” (w wersji zbiorczej znaną jako „Vahanara”) opartą na scenariuszu Riana Asarsa, będącego kolektywnym pseudonimem przyjętym przez Ryszarda Siwanowicza i Andrzeja Sawickiego. W tym rozdziale czytelnicy odnajdą masę smakowitych materiałów: zaprojektowane przez GRa wkładki reklamowe o tematyce sportowej i literackiej, reprodukcje oryginalnych okładek przywoływanych wyżej komiksów i periodyków (w asyście przykładowych plansz), jak również niewykorzystane prace stworzone z myślą o Dänikenowskiej epopei to zaledwie ich wyimek.

Czwarta odsłona wywiadu-rzeki przynosi wgląd w stricte ilustratorski dorobek Rosińskiego (powstający w kraju i za granicą), w ramach którego plastyk nieraz udowadniał skalę swojego talentu, przede wszystkim zaś biegłość w operowaniu najróżniejszymi technikami artystycznej ekspresji. Projekty kopert płyt długogrających (od krążków Czerwonych Gitar po konceptualne okładki albumów Jacques’a Brela), świąteczne kartki pocztowe, znaczki, rysunki satyryczne, ilustracje do publikacji popularnonaukowych i książek dla dzieci czy etykiety lokalnych win ze szwajcarskiego kantonu Valais – zapewniam, że jest co podziwiać. Temat piątego rozdziału „Monografii” oscyluje wokół podróży „Roska” na Zachód, jak również nawiązywania znajomości z Carlosem Blanchartem (belgijskim wydawcą kartek okolicznościowych starającym się wypromować plastyka w oficynach komiksowych), Mythikiem (przyszłym scenarzystą serii „Fantastyczna podróż”), redaktorem André-Paulem Duchâteau oraz z wieloletnim współpracownikiem, Jeanem Van Hamme.

W ramach szóstego spotkania z Patrickiem Gaumerem Rosiński rekonstruuje genezę przygód Thorgala Aegirssona (który początkowo nosił imię Ragnar), skwapliwie udzielając odpowiedzi na pytania dotyczące poszczególnych, także najnowszych epizodów powstających już bez udziału scenarzysty „XIII”. Reprodukcje szkiców, ilustracji, okładek oraz projektów związanych z komiksowym uniwersum szlachetnego skalda (vide: plansze do gry komputerowej „Klątwa Odyna”) idą tutaj w parze z faksymiliami (korespondencja), rzucającymi nieco więcej światła na okoliczności formowania się legendarnej marki. Podobną strukturę posiada kolejny rozdział poświęcony pisanej przez Duchâteau futurystycznej serii „Hans” (w polskiej wersji językowej funkcjonującej pod tytułem „Yans”), której późniejsze epizody z powodzeniem ilustrował Zbigniew „Kas” Kasprzak. W kolejnym segmencie publikacji, jednym z najbardziej osobistych, Rosiński rekonstruuje okoliczności, w jakich zapadła niełatwa decyzja o konieczności emigracji do Belgii, podczas gdy rozdział dziesiąty „Monografii” stanowi idealną narracyjno-estetyczną pożywkę dla tych czytelników, których interesują fakty i ciekawostki dotyczące epickiego „Szninkiela” (oraz jego kolejnych edycji) stworzonego razem z Van Hamme’em, pierwszej serii „Skargi Utraconych Ziem” napisanej przez Jeana Dufauksa oraz bajki „Mały Czarnoludek” według scenariusza Philippe’a Malempré’a i Jeana-Luka Goossensa.

Chęć ukazania „prawdziwego” obrazu Dzikiego Zachodu oraz próba zadośćuczynienia tęsknocie za dziecięcymi marzeniami sprawiła, że Rosiński i Van Hamme „nakręcili” w 2001 roku komiksowy „Western”, który – obok mnożącej nawiązania do historii europejskiego malarstwa „Zemsty hrabiego Skarbka” (wywiedzionej ze scenariusza Yves’a Sente’a) – stanowi jedno z najciekawszych formalnie osiągnięć artysty. Wszystkie niezbędne informacje dotyczące tych inicjatyw znajdziemy w dziesiątym rozdziale „Monografii”. Dwie ostatnie rozmowy z Grzegorzem Rosińskim przynoszą natomiast wspomnienie ukochanej żony (zmarłej w 2009 roku), komentarz do nowych cykli opatrzonych logiem „Thorgal”, charakterystykę przeróżnych inicjatyw plastycznych podejmowanych przez bohatera tomu (vide: olejne freski historyczne namalowane dla Muzeum Pięćdziesięciolecia w Brukseli) oraz skrótową refleksję o tradycji dziewiętnastowiecznego malarstwa. Rzecz jasna, wszystko opatrzone unikalnym materiałem fotograficzno-ilustracyjnym, zwieńczonym galerią ekspresyjnych portretów wykonanych przez… wiadomo kogo.

Jeśli dodamy do tego rozsiane po albumie wkładki ze „świadectwami” (wywiadami m.in. z wydawcą Carlosem Blanchartem, scenarzystami Mythikiem, Jeanem Van Hamme, André-Paulem Duchâteau, Jean Dufauksem, Yves’em Sente’em oraz rysownikami Giulio De Vitą i Romanem Surżenko), otrzymamy imponujący gabarytami wolumin, będący czymś więcej niż tylko ozdobą kolekcji fanów komiksów oraz miłośników sztuki w ogóle.

Patrick Gaumer, Piotr Rosiński: „Monografia. Grzegorz Rosiński” („Monographie Rosinski”). Tłumaczenie: Wojciech Birek. Wydawnictwo Egmont Polska. Warszawa 2015.

Zadanie dofinansowane ze środków budżetu Województwa Śląskiego.
Zrealizowano przy wsparciu Fundacji Otwarty Kod Kultury.