Andrzej Coryell,

AFORYZMY

Ludmiła Makuchowska-Hilton, Natasha Trethewey,

WIERSZE

FLOOD

They have arrived on the back

of the swollen river, the barge

dividing it, their few belongings

clustered about their feet. Above

them the National Guard hunkers

on the levee; rifles tight in their fists,

they block the path to high ground.

One group of black refugees,

the caption tells us, was ordered

to sing their passage onto land,

like a chorus of prayer—their tongues

the tongues of dark bells. Here,

the camera finds them still. Posed

as if for a school-day portrait,

children lace fingers in their laps.

One boy gestures allegiance, right hand

over the heart's charged beating.

The great river all around, the barge

invisible beneath their feet, they fix

on what's before them: the opening

in the sight of a rifle; the camera's lens;

the muddy cleft between barge and dry land—

all of it aperture, the captured moment's

chasm in time. Here, in the angled light

of 1927, they are refugees from history;

the barge has brought them this far;

they are waiting to disembark.

POWÓDŹ

Przybyli na grzbiecie

wezbranej rzeki, rozdzielonej

barką, z niewielkim dobytkiem

stłoczonym pod nogami. Powyżej 

na grobli stacjonują żołnierze Gwardii 

Narodowej; ściskając mocno karabiny,

blokują drogę na wysoki brzeg.

Jedna z grup czarnych uchodźców,

jak mówi podpis, dostała rozkaz,

żeby wyśpiewać swoją przeprawę na ląd

jak chór modlitewny – ich języki

to języki ciemnych dzwonów. Tutaj

aparat zastał ich bez ruchu. Upozowane

jak do szkolnego zdjęcia

dzieci splatają palce na kolanach.

Jeden chłopiec ślubuje wierność z prawą ręką 

nad wzniośle bijącym sercem.

Oblewa ich wielka rzeka, barki

nie widać pod stopami; skupiają wzrok

na tym, co widzą przed sobą – to otwór

w celowniku karabinu; obiektyw aparatu;

grząska przepaść między barką a suchym lądem – wszystko to jest przesłoną, uchwyconą

 wyrwą w czasie. Tutaj, w ukośnym świetle

1927 roku, są uchodźcami z historii:

barka przywiozła ich z daleka;

czekają na zejście na ląd.



PILGRIMAGE

     Vicksburg, Mississippi



Here, the Mississippi carved

           its mud-dark path, a graveyard



for skeletons of sunken riverboats.

           Here, the river changed its course,



turning away from the city

           as one turns, forgetting, from the past—



the abandoned bluffs, land sloping up

           above the river's bend—where now



the Yazoo fills the Mississippi's empty bed.

           Here, the dead stand up in stone, white



marble, on Confederate Avenue. I stand

           on ground once hollowed by a web of caves;



they must have seemed like catacombs,

           in 1863, to the woman sitting in her parlor,



candlelit, underground. I can see her

           listening to shells explode, writing herself



into history, asking what is to become

           of all the living things in this place?



This whole city is a grave. Every spring—

           Pilgrimage—the living come to mingle



with the dead, brush against their cold shoulders

           in the long hallways, listen all night



to their silence and indifference, relive

           their dying on the green battlefield.



At the museum, we marvel at their clothes—

           preserved under glass—so much smaller



than our own, as if those who wore them

           were only children. We sleep in their beds,



the old mansions hunkered on the bluffs, draped

           in flowers—funereal—a blur



of petals against the river's gray.

           The brochure in my room calls this



living history. The brass plate on the door reads

           Prissy's Room. A window frames



the river's crawl toward the Gulf. In my dream,

           the ghost of history lies down beside me,



rolls over, pins me beneath a heavy arm.

PIELGRZYMKA

      Vicksburg, Missisipi



Tu Missisipi wyżłobiła błotnistą, 

           ciemną ścieżkę, cmentarzysko 



dla szkieletów zatopionych łodzi. 

           Tu właśnie zmieniła swój bieg



i odwróciła się od miasta, jak ktoś, 

          kto chce zapomnieć, odchodzi 

 

od przeszłości—opuszczonych klifów, wzgórz  

           nad zakolem rzeki—gdzie dzisiaj 



puste koryto Missisipi wypełnia Yazoo. 

           Tu zmarli powstali w kamieniu, w jasnym 



marmurze, na Alei Konfederatów. Stoję 

           na ziemi wydrążonej przez sieć jaskiń;



musiały przypominać sklepienia katakumb 

           kobiecie siedzącej przy świecach 



w podziemiach w 1863 roku. Wyobrażam ją sobie,

          jak słucha huku pocisków, jak staje 



się częścią historii i pyta: jaki los czeka

        wszystko, co żyje w tym miejscu?



Całe to miasto jest grobem. Każdej wiosny 

           Pielgrzymka—żywi przybywają się bratać 



ze zmarłymi, ocierać o ich zimne ramiona

w długich korytarzach, słuchać całą noc



jak obojętnie milczą, powtarzać 

ich umieranie na zielonym polu bitwy.



W muzeum dziwią nas ich ubrania

        skryte pod szybą—dużo mniejsze



od naszych, jak gdyby ich właściciele, 

           byli jeszcze dziećmi. Śpimy w ich łóżkach,



starych rezydencjach na klifach, przybranych

           w kwiaty żałobne jak rozmyta plama



płatków z szarością rzeki w tle.

           Broszura w moim pokoju nazywa to 



żywą historią. Mosiężna tabliczka na drzwiach 

        głosi: Pokój Prissy. Okno ujmuje w ramy 



rzekę płynącą leniwie do zatoki. W moim śnie 

           duch historii kładzie się obok, przewraca się, 



przygniata mnie ciężkim ramieniem.



SOUTH

Homo sapiens is the only species

    to suffer psychological exile.

          —E. O. WILSON

I returned to a stand of pines,

                      bone-thin phalanx



flanking the roadside, tangle

                      of understory—a dialectic of dark



and light—and magnolias blossoming

                      like afterthought: each flower



a surrender, white flags draped

                      among the branches. I returned



to land's end, the swath of coast

                      clear cut and buried in sand:



mangrove, live oak, gulfweed

                      razed and replaced by thin palms—



palmettos—symbols of victory

                      or defiance, over and over



marking this vanquished land. I returned

                      to a field of cotton, hallowed ground—



as slave legend goes—each boll

                      holding the ghosts of generations:



those who measured their days

                      by the heft of sacks and lengths



of rows, whose sweat flecked the cotton plants

                      still sewn into our clothes.



I returned to a country battlefield

                      where colored troops fought and died—



Port Hudson where their bodies swelled

                      and blackened beneath the sun—unburied



until earth's green sheet pulled over them,

                      unmarked by any headstones.



Where the roads, buildings, and monuments

                      are named to honor the Confederacy,



where that old flag still hangs, I return

                      to Mississippi, state that made a crime



of me—mulatto, half-breed—native

                      in my native land, this place they'll bury me.

POŁUDNIE

Homo sapiens jest jedynym gatunkiem

który doświadcza psychologicznego wygnania.

-E. O. WILSON

Wróciłam do rzędów sosen,

                     kościstych cienkich falang



na flankach pobocza, do gąszczu

                      podszycia—dialektyki światła 



i ciemności—i magnolii kwitnących

                      jakby opieszale: każdy kwiat



to kapitulacja, kiedy pąki białych flag

                  rozwijają się na gałęziach. Wróciłam



na kraniec lądu, na pas wybrzeża,

                  gdzie piasek pogrzebał wycięty las:



namorzyny, wirginijskie dęby, sargasy

             wyrżnięto pod smukłe palmy—



palmetto—symbole zwycięstwa

                      albo oporu, które na każdym kroku 



znaczą ten zwyciężony ląd. Wróciłam

                      na pole bawełny, uświęconą ziemię—



jak głosi opowieść niewolników —każdy biały owoc

                      kryje w sobie duchy pokoleń:



tych, którzy odmierzali swoje dni

                      ciężarem worów i długością 



rzędów, tych, których pot zraszał krzewy bawełny:

                do dziś są z niej szyte nasze ubrania.



Wróciłam na pole bitwy za miastem,

                      gdzie kolorowi żołnierze walczyli i umierali.



Do Port Hudson, gdzie ich nabrzmiałe ciała 

                     czerniały pod słońcem— niepochowane



dopóki nie powlekła ich zielona pościel ziemi,

                      bez grobów noszących ich imiona.



Gdzie drogi, budynki i pomniki

                      nazwano na cześć Konfederacji,



gdzie ta stara flaga wciąż wisi, tam wracam—

             do Missisipi, stanu, który uznał za obrazę 



prawa mnie—mulatkę półkrwi—urodzoną w

                  moim ojczystym kraju. Tu będę pochowana.



SOUTHERN GOTHIC

I have lain down into 1970, into the bed

my parents will share for only a few more years.

Early evening, they have not yet turned from each other

in sleep, their bodies curved—parentheses

framing the separate lives they'll wake to. Dreaming,

I am again the child with too many questions—

the endless why and why and why

my mother cannot answer, her mouth closed, a gesture

toward her future: cold lips stitched shut.

The lines in my young father's face deepen

toward an expression of grief. I have come home

from the schoolyard with the words that shadow us

in this small Southern town—peckerwood and nigger

lover, half-breed and zebra—words that take shape

outside us. We're huddled on the tiny island of bed, quiet

in the language of blood: the house, unsteady

on its cinderblock haunches, sinking deeper

into the muck of ancestry. Oil lamps flicker

around us—our shadows, dark glyphs on the wall,

bigger and stranger than we are.

POŁUDNIOWY GOTYCYZM

Wślizgnęłam się w rok 1970, do łóżka

które moi rodzice będą dzielić tylko kilka lat dłużej. 

Jest wczesny wieczór, jeszcze się od siebie nie odwrócili

po zaśnięciu; ich ciała wygięte w łuk, w nawiasy 

zamykają oddzielne życia, w których się obudzą. We śnie 

znowu jestem dzieckiem, które zadaje za dużo pytań – 

wieczne dlaczego i dlaczego i dlaczego 

matka nie może mi odpowiedzieć, ma zamknięte usta, to gest

wybiegający w jej przyszłość: zimnych zasznurowanych warg.

Zmarszczki na twarzy mojego młodego ojca 

tężeją w wyrazie żałoby. Wróciłam ze szkolnego podwórka

ze słowami, które snują się za nami jak cień

w tym miasteczku na Południu — białas i wielbiciel

czarnuchów, mieszaniec i zebra — słowami, które przybierają realny kształt

poza nami. Skuleni na wysepce łóżka, milczymy 

w języku krwi: dom chwieje się

w ceglanych posadach i zapada głębiej 

w bagno przeszłości. Wokół nas migoczą 

lampy naftowe — nasze cienie, ciemne litery na ścianie, 

większe i dziwniejsze niż my sami.