Widz współczesnego teatru przyzwyczajony jest do nowoczesnych technologii, wykorzystywanych przez twórców w przekazie treści artystycznych. Niektóre spektakle to zrealizowane z wielkim rozmachem widowiska medialne. Rzeczywista obecność aktora na scenie przestaje być dla odbiorcy niezbędna. Intermedialność to znak czasu i trudno nie dostrzec wielu pozytywów, które stają się jej konsekwencją. Niemniej jednak przyjemnie jest obejrzeć spektakl zgoła odmienny, proponujący tradycyjne rozwiązania inscenizacyjne. Na takie postawiła Małgorzata Warsicka w znanym z adaptacji filmowych i teatralnych „Kabarecie” Johna Kandera, Freda Ebba, Joe Masteroffa. Premiera spektaklu odbyła się w bielskim Teatrze Polskim. 

Działanie nowych technologii jest tu ograniczone do kilku projekcji multimedialnych, mamy za to grający na żywo jazzband. Zespół muzyczny (kwartet Jacka Obstarczyka) wkomponowany został w scenografię, znajdując swoje miejsce w podpiwniczeniu berlińskiej kamienicy, ukazanej w przekroju (konstrukcja budzi skojarzenie z domkiem dla lalek). W pokojach tej budowli obserwujemy sceny z życia mieszkańców Berlina lat trzydziestych XX wieku. Pojawia się wątek niespełnionej i niemożliwej miłości rodowitej Niemki, właścicielki owej kamienicy, Fräulein Schneider (Anna Guzik-Tylka) oraz niemieckiego Żyda, właściciela owocarni, Herr Schultza (Tomasz Lorek). W wynajmowanym obok pokoju zatrzymuje się przybyły z Paryża młody Amerykanin Cliff Bradshow (Grzegorz Margas). W poszukiwaniu inspiracji do kolejnej książki korzysta z życia oraz uroków roztańczonego i rozbawionego miasta, zaglądając także do popularnego Kabaretu Kit-Kat. W scenach kabaretowych szarość i posągowy klimat kamienicy przesłania barwna kurtyna pokryta graficzną kompozycją, przedstawiającą olbrzymie, widoczne z daleka czerwone usta. To właśnie w szalonym świecie nocnych klubów Cliff Bradshow poznaje Angielkę Sally Bowles (Wiktoria Węgrzyn-Lichosyt), z którą połączy go namiętne uczucie. Także i ta miłość nie ma jednak szans na szczęśliwy finał. Kabaretowa rzeczywistość zmienia się w danse macabre. Rozwijający się faszyzm oraz wszechobecny terror wpływają na decyzję Cliffa o powrocie do Ameryki. Angielka pozostaje w Berlinie, stawiając na rozwój własnej kariery. Nadzieje okazują się złudne – śpiewana przez Sally finałowa piosenka jest raczej wyrazem rozpaczy niż radości. Trzecie mieszkanie w berlińskiej kamienicy wynajmuje prowadząca rozwiązły tryb życia Fräulein Kost (Anita Jancia). Nie szuka ona miłości, przyjmuje u siebie zmieniających się rotacyjnie marynarzy. Jej postać symbolizuje być może potrzebę wyzwolenia się z ugruntowanych norm społecznych, ale też oportunizm.

„Kabaret” Małgorzaty Warsickiej zasługuje na uwagę z wielu względów. Choć artystka nie proponuje widzom uwspółcześnionej wersji spektaklu (skupiając się raczej na oddaniu nastrojów specyficznego okresu historycznego, z dominantą polityczną) to jednak dociera znakomicie do prawd uniwersalnych. Wzrastające napięcie spektaklu buduje zmiana rytmu wydarzeń – od niespiesznego zarysowania portretów bohaterów do szybkich ujęć pędzącego niczym w kołowrotku życia naznaczonego nazistowską presją. W krzywym zwierciadle przeglądają się różne osobowości, których moralne wybory nie są oczywiste. Studium postaci podkreślone zostaje przez wprowadzenie zduplikowanej wersji Mistrza Ceremonii (Marta Gzowska-Sawicka i Adam Myrczek). Widoczne jest tu zatem odwołanie do jungowskiej zasady persony i cienia, jako gry świadomości i podświadomości. Wszystkie postaci spektaklu są de facto swoimi lustrzanymi odbiciami. Próbują na różne sposoby chwytać życie pełnymi garściami, przełamując stereotypy. Zaślepieni pulsującym rytmem berlińskiej socjety zdają się nie dostrzegać niepokojących zjawisk związanych z kryzysem gospodarczym czy radykalizacją polityki. Iluzje pękają jednak jak lustra. Bohaterowie i widzowie pozostają z zawsze aktualnym pytaniem: „What is real”?

John Kander, Fred Ebb, Joe Masterhoff: „Kabaret”. Tłumaczenie: Kazimierz Piotrowski, Wojciech Młynarski. Reżyseria: Małgorzata Warsicka. Scenografia: Natalia Mleczak. Kostiumy: Konrad Parol. Choreografia: Anna Godowska. Reżyseria światła: Jędrzej Jęcikowski. Aranżacje i kierownictwo muzyczne: Jacek Obstarczyk. Premiera: 07.10.2023 r., Teatr Polski w Bielsku-Białej.

Fot. Dorota Koperska.