Bev Vincent to redaktor współpracujący z „Cemetery Dance Magazine” (gdzie od ponad dwóch dekad prowadzi kolumnę „Stephen King: News from the Dead Zone”), autor publikacji „The Road to the Dark Tower” oraz „The Dark Tower Companion”, jak również współredaktor (razem ze Stephenem Kingiem) wydanej także u nas antologii „17 podniebnych koszmarów”. Nie dziwi zatem fakt, że to właśnie Vincent został twórcą przekrojowego albumu podsumowującego (trwającą od niemal pół wieku) karierę amerykańskiego literata. Woluminu będącego – zgodnie z tytułem – kompletnym przewodnikiem po życiu, twórczości oraz inspiracjach autora „Miasteczka Salem”.

W rozdziale pierwszym (obejmującym wydarzenia z lat 1950-1969) akcent położony został na czasy dzieciństwa i młodości Kinga, ale także na próbę przybliżenia treści pierwszych opowiadań, rekonstrukcję prób self-publishingu oraz debiuty na łamach konkretnych tytułów prasowych. Rozdział drugi przenosi nas do lat 70.: Vincent pokrótce referuje, w jaki sposób samotny student college’u przemienił się w męża Tabithy Spruce, ojca trójki pociech oraz publikującego pisarza o statusie wschodzącej gwiazdy horroru. Jednocześnie autor wykazuje, że droga do sukcesu okupiona była życiem w biedzie i naznaczona licznymi niepowodzeniami.

Ta część książki przynosi szereg informacji na temat powieści Kinga ukazujących się pod szyldem oficyny Doubleday: tutaj dowiemy się o kulisach powstania „Carrie” oraz „Miasteczka Salem”; uważnie prześledzimy autobiograficzne akcenty przemycane na kartach „Lśnienia”; szybciutko zaliczymy wątek „Nocnej zmiany”, by nieco dłużej zatrzymać się przy „Bastionie” oraz analizie postaci Randalla Flagga, który w twórczości Kinga de facto po raz pierwszy „objawił się” w roku 1969 w wierszu zatytułowanym „The Dark Man”. Geneza powstania powieści „Martwa strefa” oraz lapidarne wymienienie filmowych adaptacji z tego okresu (podobne podsumowania będą występować także w kolejnych rozdziałach) zamyka tę część recenzowanego tomu.

Złoty okres w karierze Kinga to lata 80.: tej dekadzie poświęcony został rozdział trzeci, przypominający o takich powieściach jak „Podpalaczka”, „Cujo”, „Christine”, „Oczy smoka”, „Chudszy” (podpisanej jako Richard Bachman) oraz „Mroczna połowa”. Także w tym miejscu znajdziecie kilka faktów odnośnie do eseistycznego „Danse Macabre”; zbioru nowel „Cztery pory roku”; ilustrowanej nowelki-kalendarza „Rok wilkołaka” tomu opowiadań „Szkieletowa załoga”. Vincent rzuca nieco więcej światła na współpracę Kinga z Peterem Straubem (vide: „Talizman” oraz dużo późniejszy „Czarny dom”), a przy okazji ekshumuje autobiograficzne treści ukryte w „Smętarzu dla zwierzaków”; wyjaśnia, o czym tak naprawdę jest „To”, jak również wykazuje, w jaki sposób King egzorcyzmował swoje alkoholowo-narkotykowe demony na łamach powieści „Misery” i „Stukostrachy”.

Rozdział czwarty oferuje podróż do lat 90., kiedy to King (po uwolnieniu się z nałogów i po krótkiej przerwie od regularnego publikowania) powrócił z nowym repertuarem, który nie zawsze zdobywał uznanie publiczności – zaś sam pisarz po latach niezbyt przychylnie wypowiadał się o niektórych projektach z tego okresu. Wspomnienie pełnego wydania „Bastionu”; debiut nowelowego „Cztery po północy”; wydawnicza relacja między „Grą Geralda” a „Dolores Claiborne”; słów parę o zbiorze „Marzenia i koszmary”; refleksja nad zaskakująco słabą „Bezsennością” oraz rozczarowującą „Rose Madder”; sukces „Zielonej mili” (wskrzeszającej konwencję powieści seryjnej); rozważania nad wzajemnie oświetlającymi się powieściami „Desperacja” i „Regulatorzy”; analiza zawartości „Worka kości”; geneza „Dziewczyny, która kochała Toma Gordona” plus wsłuchanie się w przekaz „Serc Atlantydów”: to główne, choć nie jedyne wątki poruszane przez Vincenta w tej części omawianego tomu.

W rozdziale piątym (cezura czasowa to lata 2000-2010) prześledzimy, w jaki sposób wypadek, któremu King uległ 17 czerwca 1999 roku, wpłynął nie tylko na życie osobiste pisarza, ale także odcisnął piętno na jego twórczości. Refleksja na temat „Jak pisać: pamiętnika rzemieślnika” oraz spisywanego wiecznym piórem „Łowcy snów”; kilka słów na temat zbiorów opowiadań „Wszystko jest względne” i „Po zachodzie słońca”; wspomnienie krótkiej powieści „Buick 8” oraz niewydanego u nas tomu „Faithful” (napisanego razem ze Stewartem O’Nanem podsumowania sezonu baseballowego drużyny Red Sox), jak również odkrywanie źródła inspiracji dla kryminalnej noweli „Colorado Kid” idą tu w parze z przytoczeniem najważniejszych faktów dotyczących treści oraz okoliczności powstania takich dzieł jak „Komórka”, „Historia Lisey”, „Blaze”, „Ręka mistrza” czy „Pod kopułą”.

Natomiast rozdział szósty oferuje pobieżny wgląd w prozę Kinga powstałą po roku 2010. Stąd w tym segmencie nie mogło zabraknąć akapitów poświęconych nowelowym „Czarnej, bezgwiezdnej nocy” oraz „Jest krew…”; opasłemu „Dallas’63”; wyczekiwanej kontynuacji „Lśnienia” (vide: „Doktor Sen”); kryminalnym tomikom „Joyland” i „Później”; sadze o Billu Hodgesie (składającej się z tomów „Pan Mercedes”, „Znalezione nie kradzione” oraz „Koniec warty”); wyjątkowo mrocznemu „Przebudzeniu” oraz przerażającemu „Outsiderowi”; zbiorowi „Bazar złych snów”, jak również najnowszym powieściom pokroju „Instytutu”, „Billy’ego Summersa” czy „Baśniowej opowieści”.

Warto wspomnieć, że w każdym z rozdziałów Vincent zawarł arcyciekawe interludia, przywołujące próby poetyckie Kinga; przypominające o jego pierwszych powieściach pisanych pod pseudonimem Richard Bachman; przybliżające fenomen Mrocznej Wieży czy prezentujące historię dwóch najważniejszych Kingowskich miast: Castle Rock oraz Derry ze wskazaniem, w jakich utworach odwiedzaliśmy rzeczone zakątki lub spotykaliśmy bohaterów pochodzących ze wspomnianych lokacji. Dzięki interludiom mamy okazję przeczytać o unikalnych, limitowanych wydaniach utworów Kinga oraz o rozproszonych opowiadaniach, których na próżno szukać w przytaczanych powyżej zbiorach.

Skrzętnie cytując najróżniejsze wypowiedzi bohatera swojej książki, Vincent oferuje prawdziwą kopalnię ciekawostek i anegdot, inkrustując tom licznymi ramkami tekstowymi, w telegraficznym skrócie referujących istotę Dollar Babies bądź losy kierowanej przez Kinga stacji radiowej WZON; serwujących listę komiksowych adaptacji jego prozy; odnotowujących muzyczne występy Kinga w zespole The Rock Bottom Remainders czy wyjaśniających specyfikę opowiadania „Ur”, które onegdaj zostało wydane w wersji wyłącznie na czytnik Kindle.

W sekcji ciekawostek można także poczytać o aktorskich poczynaniach pisarza; o jego miłości do baseballu; o nominacjach do najróżniejszych prestiżowych nagród (ale i o tej do Złotej Maliny za najgorszą reżyserię – filmu „Maksymalne przyśpieszenie” z roku 1986); wzajemnej niechęci autora „Bastionu” do krytyka literackiego Harolda Blooma czy o filantropijnej działalności rodziny Kingów. Warto spojrzeć także na fragment maszynopisu porzuconej powieści „The Cannibals” plus na własną rękę poszerzyć (tylko zasygnalizowany w tym tomie) temat współpracy króla horroru z synami – Joe Hillem (chociażby nowela „W wysokiej trawie”) oraz Owenem Kingiem (powieść „Śpiące królewny”) – jak również ze Stewartem O’Nanem (obok przywołanego już „Faithful” także nowela „Twarz w tłumie”), z Richardem Chizmarem (między innymi „Pudełko z guzikami Gwendy”) czy z wokalistą i gitarzystą Johnem Mellencampem, z którym King stworzył musical w stylu Southern Gothic zatytułowany „Ghost Brothers of Darkland County”.

Całość wieńczą natomiast trzy aneksy, z których jeden jest spisem książek autorstwa Kinga; drugi – zestawieniem opowiadań i nowel wraz z adnotacjami o pierwodrukach; trzeci natomiast – suchą listą adaptacji prozy Kinga (kinowych, telewizyjnych, jak i tych kierowanych na rynek wideo/DVD oraz na platformy streamingowe).

Świetnie dobrany (czarno-biały i kolorowy) materiał wizualny – składający się z archiwalnych zdjęć, fotosów filmowych, reprodukcji okładek i plakatów, wyimków z korespondencji, rękopisów oraz maszynopisów – stanowi kapitalne dopełnienie tego eleganckiego albumu wydanego na kredzie i zamkniętego w twardej oprawie z okładką (duży plus za pomysłowe wykorzystanie wybiórczego lakieru UV) nawiązującą do estetyki paperbacków.

Choć w wielu miejscach tom razi dysproporcją między kilkustronicowymi omówieniami (ba, nawet streszczeniami) danych utworów (nazbyt długi fragment o „Smętarzu dla zwierzaków”) a raptem kilkuzdaniowym przemykaniem nad daną pozycją (nie dało się więcej powiedzieć o „Miasteczku Salem”? serio?), to w ogólnym rozrachunku otrzymujemy niebanalne, napisane w bardzo przystępny sposób wydawnictwo, które powinno skusić miłośników/miłośniczki szeroko rozumianej twórczości autora „Lśnienia”, jak i osoby dopiero odkrywające polimedialne imperium Stephena Kinga. Zachęcam!

Bev Vincent: „Stephen King. Kompletny przewodnik po życiu, twórczości i inspiracjach”. Przeł. Wiesław Marcysiak. Wydawnictwo ARKADY. Warszawa 2023.