W świadomości społecznej na dobre zadomowiły się już takie pojęcia jak psychoterapia czy coaching. Paleta metod wsparcia dla różnych aspektów utrudnionego lub nieobciążonego rozwoju w toku życia okazuje się jednak o wiele szersza. Świadomość tych metod wsparcia lub leczenia jest o tyle istotna, o ile przyczynia się do dobrego dobrania metody dla sytuacji, problemu lub aspiracji. Jedną z mniej znanych na polskim „rynku” usług społecznych technikę stanowi poradnictwo. W międzynarodowym dyskursie „counselling” jest lepiej identyfikowany i wykorzystywany. W polskich konotacjach słowo „porada” bywa rozumiane w sposób sugerujący wysoką dyrektywność „doradcy”, co może powodować opór i niechęć do takiej formy wsparcia. O jej złożoności, ale i ukrytych możliwościach, traktuje książka „Poradnictwo od nowa. Emergencja i relacja rezonansu społecznego w dyskursie poradoznawczym” Alicji Kargulowej. Publikacja ma z jednej strony format podręcznika akademickiego, z drugiej stanowi jednak pewne uaktualnione kompendium wiedzy na temat tej praktyki dyskutowanej w formie esejowej i w zderzeniu z problemami współczesności, np. indywidualizmem.

Autorka wskazuje, iż poradnictwo obejmuje zróżnicowane formy wsparcia, które można identyfikować na wielu poziomach społecznych (od indywidualnych relacji po zjawiska systemowe). Kwituje ten stan rzeczy określeniem „galaktyka poradnictwa”, które wykorzystuje w pierwszych rozdziałach pracy, by nakreślić metodologiczne ramy poradnictwa jako formy pomocy. Owa galaktyczność pokazuje, jak silnie praktyka poradnictwa jest (czy nawet musi być) wpisana w kontekst zmian społecznych. Autorka wskazuje tutaj na rezonans społeczny jako istotną relację zwrotną między praktyką poradnictwa a odbiorem społecznym tej praktyki. Z tej współpracy wyłaniają się nieoczekiwane, emergentne efekty. W definiowaniu efektów tej koegzystencji Kargulowa wyraźnie buduje pozytywny, rozwojowy wymiar poradnictwa. Wskazuje, iż ono powoduje zarówno u osoby korzystającej z poradnictwa, jak i u doradcy szansę na rozwój osobowy, wyrażający się zarówno przez rozwój indywidualnych kompetencji, jak i siebie jako człowieka.

W kolejnych rozdziałach autorka podejmuje zagadnienia roli systemu ekonomicznego i politycznego (neoliberalizmu), aspektów kulturowych (popkultury), idei zrównoważonego rozwoju oraz społeczeństwa sieci jako kontekstów poradnictwa. To spojrzenie jest o tyle istotne, że wprowadza we współczesne nastawienie osoby do praktyki, w której poszukujemy czyjejś aktywnej porady. Płynna ponowoczesność powoduje zatarcie idei autorytetu, zaś tempo rozwoju technologicznego podważa rolę tzw. życiowego doświadczenia, które może uchodzić za ważny aspekt autorytetu doradcy. Dyskusja tych zagadnień to zatem konieczny kontekst podejmowania, ale i korzystania z praktyki poradnictwa.

Książka Kargulowej jest książką wymagającą, ale ważną dla osób, które z poradnictwem wiążą swoje zawodowe plany. Pozwala lepiej rozumieć odbiorcę takich zawodowych starań oraz doskonalić techniki poradnicze. Z lektury tej publikacji skorzystają także potencjalni odbiorcy i potencjalne odbiorczynie praktyki poradniczej, która może zostać w pewnym sensie odczarowana poprzez zakwestionowanie silnej skośności w relacji doradca–osoba szukająca pomocy. Ponadto, odbiorca/odbiorczyni przekona się o kolejnej formie wsparcia, która jest dostępna, gdy potrzebujemy, aby ktoś obiektywnym okiem spojrzał na nasze codzienne dylematy i zmagania. Zawodowe, relacyjne, a może i tożsamościowe.

Alicja Kargulowa: „Poradnictwo od nowa. Emergencja i relacja rezonansu społecznego w dyskursie poradoznawczym”. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2023.