ISSN 2658-1086
PETERA SLOTERDIJKA BIOGRAFIA NAUKOWA (PRZEMYSŁAW WIATR: 'PETER SLOTERDIJK - ĆWICZENIA Z PROWOKACJI')
O MOTYWACJI PRZYSTĘPNIE I WSZECHSTRONNIE (LAMBERT DECKERS: 'MOTYWACJA. PERSPEKTYWA BIOLOGICZNA, PSYCHOLOGICZNA I ŚRODOWISKOWA')
A
A
A
Noworoczne postanowienia, terapeutyczne cele, wytrwałość w studiowaniu, chęć zjedzenia ciastka… Wszystkie te procesy łączą się w zagadnieniu motywacji, czyli siły ukierunkowującej ludzkie zachowanie. Jak długa jest refleksja nad ludzką psychiką i aktywnością, tak długa jest historia myśli dotyczącej motywacji. Psychologia stara się odpowiadać na pytania o źródła motywacji, stosując metodę naukową, czyli rzetelnie i cierpliwie badając różne przejawy i mechanizmy rządzące motywacją. Lambert Deckers podsumowuje w swoim podręczniku „Motywacja. Perspektywa biologiczna, psychologiczna i środowiskowa” to, co współczesna psychologia o motywacji wie.
Książka jest tak wielopłaszczyznowa jak wiele jest współcześnie sposobów postrzegania procesów motywacyjnych człowieka. Znajdziemy tutaj zarówno ujęcie ewolucyjne, które podkreśla rolę takich motywów jak reprodukcja i przetrwanie, jak i ujęcia bardziej zbliżone do fenomenologicznego doświadczenia człowieka, jak teoria autodeterminacji. Sama mnogość podejść wskazuje, iż motywacja jest zjawiskiem wieloaspektowym. Obejmuje przecież zarówno dążenie do lub unikanie takich prostych stanów jak głód lub stymulacja, jak i realizacje bardzo złożonych celów jak odczytanie ludzkiego genomu.
Początkowe rozdziały książki Deckersa poświęcone są zagadnieniom ewolucyjnych prekursorów motywacji. Autor dyskutuje w nich motywacje do tworzenia związków, wyboru partnera romantycznego i motywacyjną rolę emocji, podkreślając ultymatywne znaczenie przekazania genów następnemu pokoleniu. W kolejnym rozdziale omawia zagadnienie uzależnienia, które stanowi niepożądaną konsekwencję rozregulowania motywacyjnego. Autor wskazuje, jak istotną rolę w motywacji odgrywa system nerwowy człowieka i jego wrażliwość na różne substancje i sposoby bodźcowania. W kolejnym rozdziale wprowadza zagadnienie homeostazy i tego, jak motywacja pełni rolę czynnika utrzymującego stan równowagi organizmu. Pokazuje te procesy na przykładzie procesu głodu i sytości.
W kolejnym rozdziale Deckers omawia rolę pobudzenia i afektu w motywowaniu ludzkiego zachowania. Między innymi dyskutuje, kiedy i jaki lęk nas motywuje do zmian w zachowaniu. Temat ten naturalnie przechodzi w zagadnienie stresu i radzenia sobie. Autor pokazuje dodatkowo, kiedy stres może wywoływać stany patologiczne, takie jak zaburzenia.
Temat psychologicznych potrzeb i motywów wybrzmiewa pewniej od rozdziału siódmego. Autor dyskutuje w nim zarówno duże teorie, a przykład piramidę potrzeb Maslowa lub teorię autodeterminacji Ryana i Deciego, jak i wybrane potrzeby psychologiczne (władzy, poznania, osiągnięć lub poznawczego domknięcia). Z psychologiczne punktu widzenia potrzeby konstytuują i wyrażają się przez osobowość. Kolejny rozdział poświęca zatem Deckers roli osobowości w motywacji. Co motywuje ekstrawertyków, a co introwertyków? Czy osobowość oznacz trwałe tendencje w zakresie motywacji? Na te pytania opowiada Deckers w rozdziale ósmym.
Dychotomia motywacji wewnętrznej i zewnętrznej jest jedną z najbardziej istotnych w psychologii motywacji. Deckers poświęca omówieniu tych dwóch orientacji motywacyjnych cały rozdział. W kolejnym podejmuje zagadnieniu celu – rozumianego jako bardziej dookreślony stan, który chcemy uzyskać. Z rozdziału dziesiątego można dowidzieć się więcej o tym, jak stawiać cel, by łatwiej go osiągnąć. Czy wolimy niepewny zysk, czy raczej chcemy uniknąć jakiejkolwiek straty? O tym dowiemy się z dyskusji teorii perspektywy, którą Deckers prowadzi. Ostatnie dwa rozdziały poświęca autor roli emocji. Emocje są bowiem od motywacji nierozłączne. Mogą być motywami samymi w sobie („Chciałbym poczuć się szczęśliwy…”), ale mogą zawierać w sobie określoną motywację (np. złość zachęca do zniszczenia czynnika blokującego realizację celu).
Książka Deckersa jest w zasadzie podręcznikiem akademickim. Jej język okazuje się jednak dostępny dla każdego, a autor włożył wiele wysiłku, by omawiane teorie zostały dobrze zilustrowane zarówno rycinami z badań, jak i życiowymi przykładami. Publikację tę czyta się lekko, choć nie jest to lektura na jeden wieczór. Dzięki niej można jednak uzyskać głębsze zrozumienie, dlaczego czegoś nam się chce, a czegoś innego – niekoniecznie. A od tej wiedzy krok do praktycznego zastosowania… Obyśmy mieli do niego motywację.
Książka jest tak wielopłaszczyznowa jak wiele jest współcześnie sposobów postrzegania procesów motywacyjnych człowieka. Znajdziemy tutaj zarówno ujęcie ewolucyjne, które podkreśla rolę takich motywów jak reprodukcja i przetrwanie, jak i ujęcia bardziej zbliżone do fenomenologicznego doświadczenia człowieka, jak teoria autodeterminacji. Sama mnogość podejść wskazuje, iż motywacja jest zjawiskiem wieloaspektowym. Obejmuje przecież zarówno dążenie do lub unikanie takich prostych stanów jak głód lub stymulacja, jak i realizacje bardzo złożonych celów jak odczytanie ludzkiego genomu.
Początkowe rozdziały książki Deckersa poświęcone są zagadnieniom ewolucyjnych prekursorów motywacji. Autor dyskutuje w nich motywacje do tworzenia związków, wyboru partnera romantycznego i motywacyjną rolę emocji, podkreślając ultymatywne znaczenie przekazania genów następnemu pokoleniu. W kolejnym rozdziale omawia zagadnienie uzależnienia, które stanowi niepożądaną konsekwencję rozregulowania motywacyjnego. Autor wskazuje, jak istotną rolę w motywacji odgrywa system nerwowy człowieka i jego wrażliwość na różne substancje i sposoby bodźcowania. W kolejnym rozdziale wprowadza zagadnienie homeostazy i tego, jak motywacja pełni rolę czynnika utrzymującego stan równowagi organizmu. Pokazuje te procesy na przykładzie procesu głodu i sytości.
W kolejnym rozdziale Deckers omawia rolę pobudzenia i afektu w motywowaniu ludzkiego zachowania. Między innymi dyskutuje, kiedy i jaki lęk nas motywuje do zmian w zachowaniu. Temat ten naturalnie przechodzi w zagadnienie stresu i radzenia sobie. Autor pokazuje dodatkowo, kiedy stres może wywoływać stany patologiczne, takie jak zaburzenia.
Temat psychologicznych potrzeb i motywów wybrzmiewa pewniej od rozdziału siódmego. Autor dyskutuje w nim zarówno duże teorie, a przykład piramidę potrzeb Maslowa lub teorię autodeterminacji Ryana i Deciego, jak i wybrane potrzeby psychologiczne (władzy, poznania, osiągnięć lub poznawczego domknięcia). Z psychologiczne punktu widzenia potrzeby konstytuują i wyrażają się przez osobowość. Kolejny rozdział poświęca zatem Deckers roli osobowości w motywacji. Co motywuje ekstrawertyków, a co introwertyków? Czy osobowość oznacz trwałe tendencje w zakresie motywacji? Na te pytania opowiada Deckers w rozdziale ósmym.
Dychotomia motywacji wewnętrznej i zewnętrznej jest jedną z najbardziej istotnych w psychologii motywacji. Deckers poświęca omówieniu tych dwóch orientacji motywacyjnych cały rozdział. W kolejnym podejmuje zagadnieniu celu – rozumianego jako bardziej dookreślony stan, który chcemy uzyskać. Z rozdziału dziesiątego można dowidzieć się więcej o tym, jak stawiać cel, by łatwiej go osiągnąć. Czy wolimy niepewny zysk, czy raczej chcemy uniknąć jakiejkolwiek straty? O tym dowiemy się z dyskusji teorii perspektywy, którą Deckers prowadzi. Ostatnie dwa rozdziały poświęca autor roli emocji. Emocje są bowiem od motywacji nierozłączne. Mogą być motywami samymi w sobie („Chciałbym poczuć się szczęśliwy…”), ale mogą zawierać w sobie określoną motywację (np. złość zachęca do zniszczenia czynnika blokującego realizację celu).
Książka Deckersa jest w zasadzie podręcznikiem akademickim. Jej język okazuje się jednak dostępny dla każdego, a autor włożył wiele wysiłku, by omawiane teorie zostały dobrze zilustrowane zarówno rycinami z badań, jak i życiowymi przykładami. Publikację tę czyta się lekko, choć nie jest to lektura na jeden wieczór. Dzięki niej można jednak uzyskać głębsze zrozumienie, dlaczego czegoś nam się chce, a czegoś innego – niekoniecznie. A od tej wiedzy krok do praktycznego zastosowania… Obyśmy mieli do niego motywację.
Lambert Deckers: „Motywacja. Perspektywa biologiczna, psychologiczna i środowiskowa”. Przeł. Małgorzata Guzowska. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2023.
| Zadanie dofinansowane ze środków budżetu Województwa Śląskiego. Zrealizowano przy wsparciu Fundacji Otwarty Kod Kultury. |
 |
 |